Menopauza a choroby nowotworowe

Menopauza a choroby nowotworowe

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat znacznie wydłużył się przeciętny czas ludzkiego życia. Konsekwencją tego zjawiska jest fakt, że coraz więcej kobiet umiera na choroby typowe dla wieku starszego. Niestety, występowanie większości nowotworów wzrasta wraz z wiekiem, stąd choroby nowotworowe uznawane są przez kobiety wchodzące w okres menopauzy za największe zagrożenie. Do najczęstszych chorób nowotworowych u kobiet zalicza się: rak piersi, płuc, żołądka, rak szyjki i trzonu macicy, rak jajnika. Część z nich to nowotwory, których rozwój zależny jest od hormonów płciowych.

Rak piersi

Jest najczęstszym nowotworem występującym w okresie pomenopauzalnym, szczególnie w krajach rozwiniętych. Do czynników zwiększających występowanie raka sutka należą: rodzinne występowanie tego nowotworu, czyli uwarunkowania genetyczne, nieprawidłowa dieta bogata w cukier, tłuszcze, alkohol, niepłodność (brak ciąży, poronienia), pierwsza ciąża po 35. roku życia, późna menopauza. Rak sutka jest nowotworem, którego wyleczalność w dużej mierze zależy od wczesnego wykrycia. Dlatego ważne jest, aby kobieta przeprowadzała regularnie co miesiąc samokontrolę piersi, zarówno jeśli jeszcze miesiączkuje lub jest po menopauzie, wówczas samobadanie najlepiej przeprowadzać tego samego dnia w miesiącu. Jakie zmiany powinny nas zaniepokoić? Pojawienie się guzka, zaczerwienienie, wciągnięcie skóry na piersi, wyciek z brodawki. Wybierzmy się wówczas do lekarza, ale nie wpadajmy od razu w panikę, ponieważ najczęstszą przyczyną zgrubień i guzków w piersiach są zmiany hormonalne. Wykonujmy regularnie mammografię, badanie USG. Tkanka gruczołowa lepiej jest widoczna w USG, a tkanka tłuszczowa w mammografii. Ryzyko wystąpienia raka piersi u kobiet stosujących HTZ nieznacznie wzrasta, ale dotyczy to kobiet, które przyjmują hormony dłużej niż 5-8 lat.

Pomimo to wyniki badań potwierdzają, że ryzyko zgonu u kobiet stosujących terapię hormonalną po menopauzie jest niższe niż w populacji! Skąd zatem bierze się taki paradoks? Świat medyczny skłania się ku odpowiedziom, że po pierwsze - nowotwory powstające u kobiet stosujących HTZ są mniej złośliwe, po wtóre kobiety przyjmujące hormony są częściej badane przez lekarza i w miarę regularnie wykonują badanie piersi. Stwarza to możliwość wczesnego rozpoznania nowotworu, co jest podstawowym warunkiem leczenia. Pamiętajmy, że to menopauza, a nie stosowanie hormonalnej terapii zastępczej jest wskazaniem do wykonania mammografii.

Rak szyjki macicy

Rak szyjki macicy jest nowotworem długo rozwijającym się i stosunkowo łatwym do wykrycia za pomocą badania cytologicznego pobranego z szyjki macicy. Badanie to jest bezbolesne i niekłopotliwe do wykonania, a powinno wykonywać się minimum raz w roku. Wczesna postać raka szyjki nie daje najczęściej żadnych objawów. Późne objawy, świadczące o zaawansowanym stadium choroby to: bóle w dole brzucha, nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych, upławy, trudności z oddawaniem moczu.
Wczesne wykrycie raka szyjki macicy na podstawie badania cytologicznego jeszcze przed pojawieniem się dolegliwości, daje prawie 100% skuteczność.

Rak jajnika

Jest to bardzo niebezpieczny i skrycie rozwijający się nowotwór. Uważa się, że występuje najczęściej u kobiet starszych, które nie rodziły, rasy białej. Więcej zachorowań obserwuje się np. w USA i Europie, aniżeli w Japonii. Badania dowodzą, że do wystąpienia tego nowotworu predestynują również uwarunkowania genetyczne. Dlatego powinnyśmy wiedzieć, na co chorowały kobiety w naszej rodzinie. Rak jajnika podobnie, jak rak szyjki macicy w początkowe fazie nie daje żadnych dolegliwości. Bóle brzucha, powiększenie się obwodu brzucha spowodowane obecnością płynu, zaparcia, problemy z oddawaniem moczu, to dolegliwości świadczące o zaawansowanym stadium choroby. Wczesne wykrycie i wyleczenie możliwe jest dzięki regularnym badaniom ginekologicznym, badaniu USG. Badania wykazują, iż stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej, zmniejsza ryzyko raka jajnika o około 40%.

Rak trzonu macicy

Występowanie tego rodzaju nowotworu zależne jest od wieku i stanu hormonalnego kobiety. Chorują głównie kobiety starsze, rzadziej te, które regularnie miesiączkują. Obserwuje się również rodzinne występowanie tego nowotworu. Każda kobieta, u której w rodzinie wystąpił rak trzonu macicy, jajnika, piersi, powinna starannie kontrolować swój stan zdrowia, ponieważ zachorowania na tę grupę nowotworów mogą mieć podłoże genetyczne. Inne choroby: nadciśnienie, cukrzyca, otyłość sprzyjają zachorowaniu na raka trzonu macicy. Choroba początkowo nie daje żadnych dolegliwości. Pierwszym niepokojącym sygnałem może być nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych np. po menopauzie. Praktycznie nie jest możliwe, aby zapobiec zachorowaniu na raka trzonu macicy, ale regularne wizyty u ginekologa, przynajmniej raz w roku badanie USG narządu rodnego, znacznie zmniejsza ryzyko choroby.

Rak jelita grubego

Jest to jeden z nowotworów częściej występujących u kobiet w okresie pomenopauzalnym. Ryzyko zwiększa się u osób, u których nowotwory występują rodzinnie. Do tego nieprawidłowa prowadząca do zaparć dieta, bogata w mięso i tłuszcze, a uboga w owoce i warzywa. Choroba rozwija się skrycie, a do jej pierwszych objawów należą: pojawianie się na przemian zaparć i biegunek, bólów brzucha. jednak ostateczne rozpoznanie może postawić dopiero lekarz, wykonując odpowiednie badania. Wyniki badań wykazują, że stosowanie HTZ zmniejsza częstość występowania tego typu nowotworu. Okazuje się też, że efekt ochronny utrzymuje się nawet po zaprzestaniu przyjmowania leków.

Oczywiście do nas należy decyzja czy będziemy stosowały hormonalną terapię zastępczą. Jednakże wyniki badań na dużych grupach kobiet stosujących HTZ, świadczą o tym, że nie ma żadnego związku z występowaniem większości nowotworów np. raka płuc, raka jajnika czy raka
szyjki macicy.